Historie
Onderstaand een overzicht van enkele historische noemenswaardigheden betreffende onze schutterij:
| Ο | | | | | | 2022 Na 3 jaar COVID-19 komt het gewone leven weer langzaam op gang. In april bezoeken we het verbroederingsfeest in Margraten. In mei brengen we een serenade bij bakkerij Franssen wegens het 100-jarig bestaan en het ontvangen van het predikaat "hofleverancier". Datzelfde weekend wordt Ivo Alleleyn de eerste koning na COVID-19. |
| Ο | | | | | | 2020 Wegens het uitbreken van pandemie COVID-19 (Coronavirus) worden vanaf februari alle evenementen afgelast. Een heel jaar zonder schuttersfeesten, geen vogelschieten en geen overige activiteiten. Een schuttersjaar om snel te vergeten. |
| Ο | | | | | | | | | 2019 Tijdens de jaarvergadering op 16 maart wordt Ivo Alleleijn als voorzitter door Frank Bessems opgevolgd. Tevens wordt er een nieuw vaandel aangeboden aan de schutterij door beschermheer Jan Ploemen. Op zondag 12 mei wordt een groot schuttersfeest gehouden in Epen, met op vrijdag een heuse kien-avond en op zaterdag een Tiroler avond. Frank Bessems heeft in 2018 voor de derde keer de vogel afgeschoten en wordt in 2019 gekroond tot nieuwe keizer van onze schutterij. |
| Ο | | | | | | 2018 Noodgedwongen verlaten we ons schutterslokaal Café Sport en verhuizen we naar de buren, Café Peerboom. Een hele klus om alles te verhuizen. Circa 5000 medailles en bekers plus diverse oorkondes, lauwertakken en wimpels worden verplaatst naar ons nieuwe schutterslokaal. |
| Ο | | | | 2013 Op 16, 17 en 18 augustus wordt in Epen een schuttersweekend gehouden, met als hoogtepunt het schuttersfeest op zondag 18 augustus. |
| Ο | | | | | 2008 Voor het eerst in de geschiedenis mogen er dames in uniform meelopen in onze schutterij. De drumband wordt aangevuld met enkele dames en er treden 4 marketentsters toe tot de gelederen van de schutterij. |
| Ο | | | | 2005 Tijdens het 375 jarige bestaansfeest wordt de schutterij als vereniging onderscheiden met de koninklijke ere penning. |
| Ο | | | | | | | | | | 2000 Voor de 4e keer krijgt onze schutterij nieuwe uniformen. Een kopie van de uniformen zoals deze gedragen werden door de vroeger stadsschutterijen. Ook is binnen de schutterij diverse keren van vlag gewisseld, echter steeds met de afbeelding van de Heilige St Paulus met paard. De bestaande vlaggen die wij nog in ons bezit hebben zijn uit 1869, dan is er nog een Drappo uit 1884 en uit 1959 en vlaggen uit 1978 en 1995. Onze rouwvlag uit 1866 en is voor ons zeer dierbaar. Vermoedelijk zijn wij de enige schutterij die een rouwvlag in het bezit heeft. |
| Ο | | | | 1993 Michel Blezer schiet voor de derde keer de vogel af en wordt de nieuwe keizer van onze schutterij. Zijn echtgenote Bebby zal hem begeleiden als keizerin. |
| Ο | | | 1983 Leopold Vandenhove volgt Jef Notermans op als keizer van onze schutterij. |
| Ο | | | | 1980 Onze schutterij viert het 350 jarige bestaansfeest met 60 geüniformeerde leden en 304 contribuerende leden. |
| Ο | | | 1976 Jef Notermans wordt de nieuwe keizer van St. Paulus. |
| Ο | | | | | | | | 1973 Op 5 september wordt het regeringsjubileum van H.M. Koningin Juliana door de Schutterij uit Epen mede opgeluisterd. Op 6 september gaat voor ditzelfde jubileum een afvaardiging met vaandel naar Den Haag. Op 18 september 1973 Prinsjesdag Den Haag opening van de staten Generaal. Ere haag op het binnenhof vormen voor H.M. Koningin Juliana en haar gevolg met aansluitend een demonstratie van drumband en exercitie. |
| Ο | | | | | | | 1966 St. Paulus wint de Prins Bernhard Wimpel voor de beste prestatie in een jaar. Helaas werd deze wimpel in 1968 voor de laatste keer toegekend. Het federatiefeest (50 verenigingen) wordt in 1966 te Puth Schinnen gewonnen. De zilveren beker van de Gemeente Puth-Schinnen staat in Epen |
| Ο | | | | | 1963 Ook wat het organiseren van schuttersfeesten betreft is er in Epen in de laatste jaren heel wat gepresteerd. Hoogtepunt was wel 1963, toen wij het federatiefeest organiseerden. 50 schutterijen trokken toen door het dorp. |
| Ο | | | | 1960 In 1960 mochten wij een demonstatie geven aan Hoge officieren der Koninklijke Landmacht waaronder verschillende Generaals, Ere Generaal de Valk en Ere Kolonel A.W.Mees. |
| Ο | | | 1959 St. Paulus wint de Prins Bernhard Wimpel voor de beste prestatie in een jaar. |
| Ο | | | | 1958 Mevrouw Ubaghs-van de Voort is de eerste vrouw die eigenhandig de vogel afschiet en zich koning van onze schutterij mag noemen. |
| Ο | | | 1957 St. Paulus wint de Prins Bernhard Wimpel voor de beste prestatie in een jaar. |
| Ο | | | | 1954 Op het OLS te Margraten wordt door het exercitiepeloton de eerste prijs behaald met lof der jury. Dit heeft hierna nooit meer iemand gepresteerd. |
| Ο | | | 1945 Hubert Schijns wordt de nieuwe keizer van onze schutterij. |
| Ο | | | | | | | | | | | 1940 De Tweede Wereldoorlog breekt uit en Nederland wordt bezet. En wat de Fransen ons rond 1800 flikten leveren de Duitsers ons nu. Vergaderen is verboden en bij voortbestaan van de vereniging, moest men lid worden van de Kultur Kammer. Zo niet, dan alles inleveren en activiteiten stoppen. Daar onze schutterij uiteraard niets met de bezettingsmacht te maken wilde hebben besloot zij tot het laatste. Toenmalig penningmeester P. Notermans besluit niet alles in te leveren, koningszilver en een aantal buksen niet, en doet verder of er niets aan de hand is. Hij int contributie, bestelt als nodig schuttersdiensten en komt in 1945 met een kasboek op de proppen dat niet het nadelige saldo van 1940 (120 gulden en 47 cent) te zien geeft, doch een batig saldo van 146,71 gulden. Vanaf dit moment gaat het de schutterij dankzij de inspanning van heel Epen constant voor de wind. |
| Ο | | | | | | 1930 In 1930 wordt ter gelegenheid van 300 jarig bestaansfeest een groot opgezet schuttersfeest georganiseerd met maar liefst 61 deelnemende schutterijen en 15 andere verenigingen zoals harmonie, fanfare, fietsclubs en dergelijke. Volgens de boeken en foto’s een zeer geslaagd feest. |
| Ο | | | | | | 1918 Na 4 jaar start men in 1918 weer en wel met 68 leden en 5 bestuursleden te weten: Kapitein J. Rouwette, secretaris J. Schijns, penningmeester Jos Mordang en leden M. Alleleijn en Peter Stommen. Ook zien we voor het eerst op de ledenlijst verschijnen de term gewapend lid (geweerdrager). Dit waren er toen in totaal 9. |
| Ο | | | | 1914 In 1914 breekt de eerste wereldoorlog uit en ondanks onze neutraliteit moet de schutterij noodgedwongen haar activiteiten stop zetten. |
| Ο | | | | | 1909 Om aan dit tekort iets te doen werd besloten in 1909 een internationaal schuttersfeest te organiseren. De baten van dit feest bedroegen 193,88 mark, zodat er weer een batig saldo ontstond. |
| Ο | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | 1907 In dit jaar zijn de dienstdoende ofwel stadsschutterijen ontbonden. In 1907 wordt het schuttersfeest te Eys bezocht. Of op dit feest prijzen behaald werden is niet bekend. Feit is wel dat vanaf deze tijd onze schutterij schuttersfeesten blijft bezoeken, en zelf organiseert. Om een goede indruk te krijgen van de ontwikkeling der schutterij ontkomen we er niet aan om 100 jaar na de heroprichting dus in 1908 nog eens de ledenlijst te bekijken: * Ere voorzitter - Hendrik Frijns * Kapitein / voorzitter - Petrus Mordang * Generaal - W. Watrin * Kolonel - Josephus Vluggen * Majoor - Josephus Brouwers * Eerste Luitenant - Mathieu Sprooten * Tweede Luitenant - Stephanus Thijsen * Officier - Jan Pluymakers * Penningmeester - C. Cuvelier * Secretaris - Mat Vaessen * Keizer - Jos Rompen, Hubert Göebbels * Koning - Johan Schijns * Vogelvervaardiger - Gilles Vosz * Plaatvervaardiger - Gilles Schmetz * Banierdrager - Joseph Vluggen * Tamboer-maître - W. Nix * Tamboer - Jos Mordang * Jubilarissen - Mich Burgers, Hendrik Frijns, Peter Brouwers, Johan Meulenberg, Antoon Mordang en Johan Schillings Vervolgens 137 schutzen, wat omvang betreft een duidelijke vooruitgang. Epen was natuurlijk wat inwonertal betreft ook gegroeid in deze 100 jaar. Het financiële gedeelte was niet zo rooskleurig, er was een te kort van 21 gulden en 4 cent of te wel 35 mark en 7 pfenning. Een jaar later is het tekort gestegen tot 100 mark en 21 pfenning. |
| Ο | | | | | 1901 In dit jaar worden de rustende schutterijen bij wet opgeheven. St. Paulus ontvangt een medaille ter gelegenheid van het Huwelijk van H.M. Wilhelmina en Z.H. Hertog Hendrik , s-Gravenhage 4 februari 1901. |
| Ο | | | 1899 Onze schuterij neemt deel aan het schuttersfeest te Mechelen. |
| Ο | | | | | | | | | | 1897 Volgens de boeken wordt in dit jaar voor het eerst deel genomen aan een schuttersfeest en wel te Wijlre. Dat dit een bijzondere gebeurtenis was blijkt wel uit het feit dat men de Harmonie vroeg om als begeleiding mee te gaan. Aan dit verzoek werd voor 14,40 gulden voldaan. Als we de verdere uitgaven gemaakt bij het bezoek aan dit feest nagaan blijkt hieruit dat de weg heen en terug te voet werd afgelegd. Dat men op de heenweg bij A.Sprooten Epen bij Ploem Mechelen, Smeets Wittem en Nivelstein Wijlre rustte en de dorst leste en dit zelfde op de terugweg deed bij Wauben Wijlre, Van Houthem Mechelen en weer bij A.Sprooten Epen. Samen met het verteer aan het buffet te Wijlre koste dit 12.59 gulden. In dit jaar nam men ook deel aan de optocht georganiseerd ter gelegenheid van de Kroning van Hare Majesteit Koningin Wilhelmina. |
| Ο | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | 1874 - 1890 In 1874 weet Joshep Rompen voor de derde keer op rij de vogel af te schieten en wordt hierdoor de nieuwe keizer. Na die tijd worden bestuursfuncties op grond van verkiezingen en Officiers functies op grond van verdiensten en geschiktheid toegekend. Bestond tot nu toe de uniformiteit in kleding uit het dragen van een sjerp tijdens de processie, in 1874 werden "zuaven" kleren aangeschaft. Onze boeken vermelden: "het stof voor zuaven klederen 34 fr. 40 cent. Voor het maken van klederen bij Deckers 30 fr". In 1877 werd J. Goebbels voor de derde keer koning en dus automatisch keizer van de schutterij. Op 23 augustus 1884 werd een nieuwe drapeau gekocht bij Stolzenbach in Roermond voor de som van 162 gulden. Deze drapeau werd ingezegend door ons lid Pastoor Gusgens. Om de nadruk nog eens te leggen op het verplicht aanwezig zijn werd in 1890 in een gewijzigd reglement opgenomen dat de oversten bij afwezigheid beboet werden met een bedrag dat 15 maal hoger was dan van een gewoon lid. Bovendien werd bepaald dat twee maal afwezig zijn inhield dat men niet meer als overste erkend werd. De Generaal kreeg als bijzondere taak bij iedere overste een briefje aan huis te bezorgen iedere keer als er iets van de schutterij te doen was. Kennelijk kwam men toen ook al met het smoesje "Ik wist het niet". Het verkopen van plaatsen en rangen werd in 1890 afgeschaft. |
| Ο | | | 1862 Jan Tighon wordt de nieuwe keizer. |
| Ο | | | | | | | | | | | | | | | | 1851 - 1860 Een bijzonderheid die we nu niet meer kennen is de betaling. Zo ontving iedere koning zijn jaarlijkse rent. De fluitspeler ontving voor iedere keer dat hij speelde vier franken, de tamboer twee. Ook de rond 1860 geïntroduceerde tamboer-maître werd betaald. Al deze betalingen bleven gehandhaafd, zij het verschillend van hoogte, tot de eerste wereldoorlog. Daarna werd niet meer betaald. Omdat Epen de ene periode Belgisch dan weer Duits en vervolgens Nederlands gebied was zijn de contributies nog al eens gewijzigd. Zo bedroeg zij in 1851 30 cent. Daar dit jaar gestart werd met een kassaldo van 1 gulden en 9 cent en men dit te weinig vond, werd besloten de oversten hun plaats te laten betalen, m.a.w. de leidinggevende functies werden bij opbod verkocht. Zij leverden deze eerste keer het volgende op: * Kapitein - Caspar Snacken - 12,00 Gulden * Secretaris - Gerard Naho - 2,50 Gulden * Kolonel - Peter Jozef Frijns - 3,00 Gulden * Majoor - Herman Mobers - 5,75 Gulden * Generaal - Hendricus Frijns - 8,00 Gulden |
| Ο | | | | 1836 Mathias van der Heyden schiet voor het derde jaar op rij de vogel af en wordt de nieuwe keizer van onze schutterij. |
| Ο | | | | | | | 1827 In dit jaar werd de wet ingevoerd dat er in iedere gemeente, met meer dan 2500 inwoners binnen de bebouwde kom, een dienstdoende schutterij diende te bestaan. De overige gemeenten moesten een rustende schutterij hebben, d.w.z. die in vredestijd geen dienst hoefde te doen. Stephan Remy wordt in dit jaar de nieuwe keizer. |
| Ο | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | 1808 Onze schutterij wordt in het jaar 1808 heropgericht, en vanaf deze datum zijn praktisch alle boeken voor ons bewaard gebleven. Kennen wij ook niet alle namen en feiten die vermeld zijn, het is toch interessant om deze boeken eens door te bladeren. Op de eerste bladzijde van het oudste boek zien we, Register Buch, Der Bruderschafft unser lieben Frauen und Mutter Gottes Maria und heiligen Apostels Pauli Patronen, der pfahr Kirche von Epen, 19sten junij 1808. Dan volgt de "Bedingung der Schutzerij von Epen" liefst 16 artikelen. De meest interessante zullen wij opnoemen om u een indruk te geven hoe serieus de zaken toen genomen werden en nu nog genomen worden. Erstens, sollen alle Brüder der Bruderschafft und Schutzerije dem allmächtigen Gott, Maria seine Gebenedeijte Mutter und unsern Patron de Heiligen Pauli zur Ehren und dem Herrn Capitain dieser Bruderschaft und Schuzerij in allem unterhänig seijn. Sowohl in begleitung der Processionen als in Sachen der Schutzerij. Artikel 2 en 3 handelen over inschrijven, contributie en uitschrijven. De bedragen hiervoor te betalen resp. 250 mark, 20 mark per jaar en 25 mark. Voor zielenheil van ieder gestorven lid werden een hoogmis en twee leesmissen opgedragen waarbij alle leden aanwezig dienden te zijn. Afwezigheid kostte 10 mark. Artikel 5 geven wij weer letterlijk: "wenn einer sein sollte welcher sich auf vorgeschriebenen tag sollte ungebúrlich auffuren solang die schutzerij unter orde stehet, sol er das erste mahl zur strafe zahlen 15 mark das zweite mahl 25 mark und das dritte mahl vor allen schutzen ausgestrichen werden". Dat dit artikel serieus genomen werd is in de boeken te zien, er werden leden doorgehaald. Aan de processie had ieder deel te nemen met een "Flambau". Afwezig zijn koste 15 mark. Bij het koningsvogelschieten moest ieder met zijn geweer verschijnen of 10 mark boete betalen. Uit al deze artikelen blijkt een sterke verbondenheid met kerk en folklore. Er heerste strenge discipline en de straffen bij het niet nakomen waren niet mis. Uit de mentaliteit blijkt dat het als een eer beschouwd werd lid van de schutterij te zijn. Ter illustratie geven wij u een overzicht van de ledenlijst van 1808: * Capitain - Caspar Spitz * Secretair - Johann Geilenkirchen * Luitenant - Herman Tijchon * Fenderick - Stefhan Nuellens * Fenderick - Johannus Hondts * Adjudant - Egidius Mohr * Corporal - Peter Smets * Corporal - Johannus Hissel * Koning - Hendricus Steyns Waarna de namen van 50 Schutzen volgden. Als we in aanmerking nemen hoe klein Epen in die tijd ongetwijfeld was dan mogen we concluderen dat praktisch alle mannen lid waren. |
| Ο | | | | | | 1800 Deze periode is in het begin gekenmerkt door armoede. Alle bezittingen waren geplunderd, verkocht of op een andere manier vervreemd. Deze tijd wordt ook gekenmerkt door het sterke militaire karakter dat de schutterijen krijgen. In het begin veroorzaakt door Franse en Duitse invloeden t.g.v. de oorlog , later nog versterkt door de wetgeving. |
| Ο | | | | | | | | | | | | | 1630 - 1800 De periode kenmerkend met de komst van de Fransen. Omdat zij bevreesd waren voor opstanden werden de schutterijen verboden. Toen Napoleon aan het bewind kwam werd het nog erger. Alle bezittingen werden in beslag genomen. Zelfs de archieven werden naar Frankrijk getransporteerd. Uit deze periode is van de Epense schutterij niet veel bekend, slechts een pover gedeelte van het koningszilver werd gered. De oudste plaat heeft jaartal 1756 en is geschonken door de heer Luitenhof, Hendricus Liboth die gehuwd was met Cristina Thijsen. Verder een zevental koningsplaten en een serie medailles geschonken door de “oversten” in 1777, het geen op een jubileum of andere bijzondere gebeurtenis duidt. In 1786 wordt Stephanus Nuellens de eerste keizer van onze schutterij, door drie jaren op rij de vogel af te schieten. |
| Ο | | | | | 1630 Het jaartal 1630 pronkt als oprichtingsjaar op het vaandel van onze schutterij. De laatst bewaarde schriften zijn dan ook terug te voeren tot dit jaar en wellicht is om deze reden ooit gekozen om dit jaar als oprichtingsjaar aan te houden. |
| Ο | | | | | | | | | | | | | | 1550 - 1630 Toen de vuurwapens opkwamen ging de verdediging van de stad en land over in handen van huursoldaten die met tuig geoefend waren. De schutterijen werden niet opgeheven doch kregen een andere taak. Zij hielpen de vroed vaderen bij het opsporen van misdadigers en bij het bewaken van gevangenen. Zij kregen daarnaast een begeleidende en opluisterende taak. Dit laatste mede om de kerk een beroep op hen deed om het sacrament te beschermen en de processie op te luisteren zodat deze niet vestoord werd. In deze periode werden zelfs nieuwe schutterijen opgericht met dit laatste als hoofddoel. Door hun taken bij het kerkelijke gebeuren werden de schutterijen ook sterk kerkelijk georiënteerd. Zij hadden een eigen altaar en een eigen klok in de toren. Het spreekt voor zich dat de schutterijen in deze periode ook een gedeelte van hun bewapening moderniseerden. Met andere woorden men schafte geweren aan. Deze periode wordt gekenmerkt door de rijke kostumering. Uit deze tijd stamt ook het vogelschieten, de koningen en de zilverplaten. |
| Ο | | | | | | | | | | | | | | 1100 - 1500 Omdat het oud Germaans gebruik “ieder zorgt voor zichzelf” niet meer functioneerde, sloten de mannen van een dorp of stadsgemeenschap zich aaneen teneinde zich te oefenen in het gebruik van wapens en daarmee hof en haard gezamenlijk te verdedigen. Meestal werden er door kasteelheer en of stadsbestuur beloningen in het vooruitzicht gesteld, zodat op deze manier een band met de overheid ontstond. Al spoedig was het zover dat deze overheid een zuivere militair reglement opstelde met dienstvoorschriften voor normale tijden en oorlogstijd. In tijden van gevaar vluchtten de mensen met hun vee naar de versterkte kastelen of achter de stadswallen die dan door de schuttersgilden verdedigd werden. Voor Epen was dit kasteel Wittem dat door het “St. Petri und Pauli Gilde” verdedigd werd. Volgens dhr A. Simonis, die de geschiedenis van kasteel Wittem bestudeerde, was dit de schutterij van Epen. Zij zou opgericht zijn rond de 12e eeuw. |